ART BANK - ΦΑΣΗ Ι
Ανακοίνωση Ιδρυσης της Τράπεζας Τέχνης - Art Bank
και Εικαστική Έκθεση
ΕΠΑΣΚΤ στην Πλάκα
24/11/2010 - 4/12/2010
ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ
Μερικές φορές είναι χρήσιμο να μπορούμε να γνωρίζουμε τη
σημασία των λέξεων. Όχι μόνο την αρχική αλλά και την τρέχουσα. Παράδειγμα
η λέξη «νόμισμα» πλέον έχει περισσότερη σχέση με το ρήμα «νομίζω», παρά με το
αρχικό ρήμα «νέμω» (=μοιράζω).
Οι οικονομικές εφημερίδες, μετά τα διάφορα πολιτικά και
μη «παπαγαλάκια» και «λαγούς», τέλος τα συγκεντρωποιημένα Μέσα Ενημέρωσης,
φαίνεται ότι έχουν τη δύναμη να κάνουν τον κόσμο να νομίζει ό,τι αυτοί θέλουν
για την οικονομία. Ακολούθως να τη φουσκώνουν ή ξεφουσκώνουν, ανάλογα με τις
στρατηγικές τους.
Ο Ορίζοντας
Γεγονότων πιστός στην αναζήτηση της πραγματικής αξίας, ανακοινώνει την ίδρυση
της Τράπεζας Τέχνης – Art Bank. Πρόκειται για μία τράπεζα που θα διαχειριστεί
καλλιτεχνικό χρήμα. Η τράπεζα αυτή σκοπό έχει τη δημιουργία, παρουσίαση και
διακίνηση έργων Τέχνης - νομισμάτων που θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μέσο
συναλλαγής μεταξύ συμβεβλημένων ιδιωτών, οργανισμών, εταιρειών κ.τ.λ.
Στοχεύουμε στην
αντικατάσταση των άχρηστων και επικίνδυνων τραπεζογραμματίων που χρησιμοποιεί ο
κάθε πολίτης με «χαρτί» (χαρτονόμισμα) πραγματικής (αληθινής, καλλιτεχνικής)
αξίας. Περιμένουμε τη στήριξη του πνευματικού κόσμου της χώρας. Απελευθερωνόμαστε
από το ευρώ και από το ψεύτικο χρήμα. Αποταμιεύουμε σωστά. Επενδύουμε στην
καλλιτεχνική μας παραγωγή.
Καλούμε όλους τους καλλιτέχνες να στείλουν τις προτάσεις
τους. Οι προτάσεις αυτές θα αποτελέσουν υλικό για την πρώτη έκθεση που θα γίνει
και μέσω της οποίας θα αποφασιστεί η τελική μορφή των χαρτονομισμάτων.
Παράλληλες Εκδηλώσεις
Σάββατο 4/12/2010 στις 19:00 συζήτηση με θέμα: «Η
οικονομική κρίση και το χρήμα ως χρέος. Κρίση απλώς νομισματική ή κάτι
περισσότερο; Εναλλακτικά νομίσματα, πόσο εφικτός είναι ένας τέτοιος δρόμος;» Θα
λάβουν μέρος ως εισηγητές ο Γιώργος Οικονόμου (διδάκτωρ φιλοσοφίας), ο Γιώργος
Μποτονάκης (ψυχίατρος- ψυχαναλυτής), ο Αλέξης Δάρας (συγγραφέας,
οικονομολόγος), ο Σωκράτης Παπαγεωργίου (συγγραφέας, μηχανικός). Παράλληλα, θα
γίνουν ενημερωτικές εισηγήσεις από εκπροσώπους προσπαθειών για την δημιουργία
εναλλακτικού χρήματος που γίνονται ήδη στον ελλαδικό χώρο: Οβολός (Νίκος
Μπογονικολός), Λέξεις (Αλκαίος Γιάννης), Τράπεζα Χρόνου (Νίκη Ρουμπάνη), Τράπεζα
Τέχνης (Λίτσα Μουσούλη). Θα ακολουθήσει συζήτηση.
Συμμετέχουν
Αγγελική Κορκού, Αλέξης Ταμπουράς, Ανδρό, Αφροδίτη
Καραμανλή, Βασίλης Μποτούλας, Γεωργία Μάρκου, Γιάννης Αντωνόπουλος, Γιάννης
Χριστοδούλου, Γιάννης Μπέσκος, Δέσποινα Πανταζή, Διαμαντής Σταγγίδης, Διονυσία
Μιχάλη, Ελένη Πολυχρονάτου, Elderdiery
Bebe Fadul, Ευγενία Καραμούζη, Ιωάννης Αλκαίος, Capten, Κατερίνα Πάντσιου,
Κωνσταντίνα Ζέρβα, Λίτσα Μουσούλη, Μαρία Αποστολοπούλου, Μαρία Δουκάκη, Νίκος
Λακόπουλος, Νίκος Λυμπερόπουλος,
Παναγιώτης Τερζόπουλος, Ράνια Καραμούζη, Σοφία Κοψίδου, Staff Only, Στέλλα Κονιάρη, Τζίμης Ευθυμίου.
ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ
......................
ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΕΧΝΗΣ
«Art Bank: Τέχνη, Αξία, Επιθυμία» του Γιώργου Παπαδόπουλου
languagegames@gmail.com
What is robbing a bank compared to founding a bank? Bertol Brecht
Το χρήμα δεν είναι ένα μέσο ανταλλαγής, τουλάχιστον όχι αποκλειστικά. Το χρήμα αναφέρεται στην εθνική ταυτότητα, την κρατική εξουσία και διαμεσολαβεί τη οικονομική αξία στο υποκείμενο. Σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο το χρήμα λειτουργεί σαν αναγκαία προϋπόθεση συμμετοχής στο οικονομικό σύστημα, και ταυτόχρονα σαν θεσμός επιβολής. Στο βαθμό που η κοινωνικοποίηση, και σε μεγάλο βαθμό, η επιβίωση προϋποθέτουν τη συμμετοχή μας στην αγορά, το χρήμα είναι αναγκαίος δίαυλος συνδιαλλαγής με το κοινωνικό σύνολο. Ακόμα περισσότερο όταν η επιθυμία και η υποκειμενικότητα καταντούν να εκφράζονται κυρίως μέσα από την κατανάλωση και την παραγωγή, η κυριαρχία του χρήματος φαντάζει απόλυτη. Χωρίς λοιπόν μια έμπρακτη κριτική του χρήματος, η χειραφέτηση από και η πραγματική αυτονομία είναι μάλλον απίθανα. Ταυτόχρονα όμως και μια παρέμβαση πάνω στο χρήμα, η οποία είναι βιώσιμη και πρακτική, δεν προϋποθέτει αναγκαστικά μια συνολική ανατροπή των οικονομικών και κοινωνικών σχέσεων επιβολής. Η πρωτοβουλία για τη δημιουργία της ART BANK μπορεί να προσληφθεί και σαν μια προσπάθεια οργάνωσης ενός εναλλακτικού μοντέλου οικονομίας που μπορεί να είναι λειτουργικό και παράλληλα ανταγωνιστικό προς την κυρίαρχη οργάνωση της κοινωνίας.
Επιπλέον, η καλλιτεχνική παρέμβαση στα ζητήματα της αξίας, της ταυτότητας, και της οικονομίας είναι πιστεύω εξίσου, αν όχι περισσότερο, σημαντική. Η συνεισφορά των καλλιτεχνών στην αναπαράσταση του συλλογικού φαντασιακού και στην αποτύπωση της επιθυμίας έχει πρωταρχική σημασία για την λειτουργία της αγοράς. Αυτή την δυνατότητα επιστρατεύει και το κράτος όταν χρησιμοποιεί αισθητικές αναπαραστάσεις για να αποτυπώσει την οικονομική αξία και το κύρος του κράτους στο χαρτο/νόμισμα. Μια έκθεση με θέμα το χρήμα, μπορεί να επαναδιαπραγματευτεί και πιθανόν να ανατρέψει την συμβολική μας κάθεξη στο χρήμα και στις ανταλλακτικές σχέσεις.
Η οικονομική κατάρρευση και κυρίως η καταφανής αδικία που χαρακτηρίζει την αναδιοργάνωση της οικονομίας, καθώς και η εξαθλίωση που συνοδεύεται από αυτή, έχει τραυματίσει την ιδεολογική επιρροή της αγοράς και της κατανάλωσης. Η κοινωνία της αφθονίας σταματάει να φαντάζει δεδομένη. Η υποκειμενικότητα δεν μπορεί πλέον να διαμορφωθεί στην παραγωγή και την κατανάλωση, ενώ η επιθυμία δεν εκφράζεται αποκλειστικά στην αγορά και δοκιμάζει άλλες δυνατότητες αλλοτρίωσης. Η αδυναμία του συστήματος να αναπαράξει την επιθυμία σε περιόδους κρίσης, ανοίγει πιθανόν και νέα πεδία απελευθέρωσης. Ακριβώς εκεί έγκειται και η πολιτική σημασία της κρίσης· στην αποδέσμευση του φαντασιακού δεσμού μας με την ιδεολογικά διαμεσολαβημένη πραγματικότητα, και στην αναγνώριση των ορίων και της κενότητας της χρηματικής ανταλλαγής.
Το να αποκαλύψει βέβαια κανείς την ψευδαίσθηση της χρηματικής αξίας δεν απειλεί καίριο χτύπημα στην ιδεολογική βάση του καπιταλισμού. Μάλιστα, η κενότητα και η αυτοαναφορικότητα του χρήματος αποτελεί την προϋπόθεση για την οργάνωση ενός συστήματος τιμών, το οποίο μπορεί να εντάξει όλες τις κοινωνικές σχέσεις και τα πράγματα σε ένα κοινό νοηματικό πλαίσιο. Χωρίς ποιοτικά χαρακτηριστικά να το διακρίνουν, το χρήμα εκφράζει την ποιότητα όλων των αντικειμένων σε απόλυτους ποσοτικούς όρους χρηματικής αξίας· ένα κενό σημαίνον το οποίο στηρίζει την απόλυτη κενότητα τις οικονομικής αξιολόγησης. Η αυτοαναφορικότητα του χρήματος είναι άλλωστε και η πραγματική του ουσία, η οποία του επιτρέπει να υπηρετήσει την οικονομία της αγοράς. Το να προπαγανδίζει κανείς μια άλλη οικονομική οργάνωση στη βάση μίας διαφορετικής, υποτίθεται πιο αντικειμενικής, αξίας όπως η εργασία, ο χρόνος, ή ακόμα και η τέχνη, ουσιαστικά εγκαθιδρύει ένα νέο σύστημα ιεραρχίας που στηρίζεται επάνω σε μια άλλη, σίγουρα πιο πρωτόγονη, μυθολογία της αξίας. Η νοσταλγία μας για μια πραγματική και δίκαιη οικονομία, βασισμένη στην ισότιμη ανταλλαγή, είναι μάλλον σύμπτωμα της κυριαρχίας της χρηματιστηριακής οικονομίας, και όχι πραγματική λύση στα προβλήματα του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής και διανομής. Το διακύβευμα, δεν είναι άλλωστε να αντικαταστήσουμε τη χρηματική αξία με μια άλλη μορφή αξίας στις σχέσεις της κοινωνικής μας οργάνωσης, αλλά στο να εγκαταλείψουμε μια για πάντα την μυθοπλασία της αξιολόγησης. Η ανατροπή των αναπαραστάσεων της αξίας όπως αυτές αποτυπώνονται στο χαρτο/νόμισμα αποτελεί και την σημαντική συνεισφορά αυτής της έκθεσης, αφού ανατρέπει σε ένα βαθμό την κυρίαρχη εικονογραφία της οικονομικής οργάνωσης της κοινωνίας.
THANK YOU ARTBANK.
.........................
«Art Bank: Αντίστοιχο του «βάρους (του) σε χρυσό»;» της Λίτσας Μουσούλη
Όταν ο Τζίμης Ευθυμίου, ο γνωστός πατέρας των Αέρα Πατέρα και του Ορίζοντα Γεγονότων τον χειμώνα που μας πέρασε μου ξαναθύμισε την Art Bank, μία παλιότερη ιδέα που είχε «μείνει στο ράφι», με έβαλε σε βαθιές και σοβαρές σκέψεις… το ζήτημα που θίχτηκε σ’ εκείνη τη συζήτηση και που ήταν κι ο λόγος που επανήλθε η Τράπεζα Τέχνης στο προσκήνιο ήταν το «να βγάλουμε δικό μας νόμισμα»!
Είχα παρακολουθήσει βίντεο και αναλύσεις που κυκλοφορούν εδώ και 2 χρόνια στο ίντερνετ, για την κρίση στην οικονομία και πώς αυτή σχετίζεται (συνδέεται) με την απατηλή αξία του χρήματος, που φουσκώνει τα χρέη των οφειλετών, καταστρέφει οικονομίες κρατών και νοικοκυριών και οδηγεί στην οικονομική κατάρρευση όλο τον κόσμο τελικά.
Βυθίστηκα λοιπόν σε σοβαρές σκέψεις προσπαθώντας να βρω μια λύση, πώς θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε νόμισμα όχι σαν συμβολική πράξη αλλά πώς θα δημιουργήσουμε κάτι που θα έχει πραγματική αποταμιευτική αξία, πώς δηλαδή θα μπορούσαμε να φτιάξουμε κάτι αντίστοιχο του παλιού σβώλου χρυσού ας πούμε, αφού δεν είμαστε χρυσοθήρες;
Είμαστε όμως καλλιτέχνες… !
Το ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: Μπορούμε να κεφαλαιοποιήσουμε την Τέχνη;
Ίσως είναι αδόκιμος ο όρος, δεν έχω ασχοληθεί επιστημονικά με την οικονομία, όμως στην κυριολεξία μπορώ να πω ότι αυτό με απασχολούσε, πώς εμείς ως δημιουργικοί καλλιτέχνες θα κάναμε το νόμισμά μας τέτοιο ώστε να έχει πραγματικό αντίκρισμα και να μην κινδυνεύει να υποτιμηθεί…
Η λύση ήταν τόσο απλή, όμως τόσο δύσκολη στην προσέγγισή της, που κι εγώ η ίδια την αντιμετώπισα με δισταγμό στην αρχή. Δεν έχουμε συνηθίσει να σκεφτόμαστε έτσι! Απαιτεί κάποια λογική ακροβασία…
Να είναι αυτά τα ίδια τα νομίσματα ή τα χαρτονομίσματα έργα Τέχνης μοναδικά ή σε περιορισμένο αριθμό αντιγράφων…
Για τους πραγματιστές, τους υλιστές, τους ανθρώπους που θεωρούμε ότι έχουν στενή σχέση με το χρήμα η Τέχνη είναι απολύτως αόριστη και αφηρημένη έννοια. Ακόμη και για μας που την ασκούμε, ή μοχθούμε, ή ερωτοτροπούμε προσπαθώντας να το κάνουμε, η αξία του παραγόμενου έργου είναι προσωπική υπόθεση.
Πώς μπορεί να γίνει τόσο αντικειμενική που να αποτυπωθεί σε χρήμα;
Καλούμαστε να απαντήσουμε σ’ αυτό το ερώτημα…
Μπορούμε να το κάνουμε; Πιστεύω πως ναι!
Μέχρι στιγμής νομίζω ότι δημιουργήσαμε μερικές πολύ καλές ευκαιρίες για κάποιους συλλέκτες.
Στην δική μας περίπτωση, η σχεδίαση του χρήματος είναι στην ευθύνη του δημιουργού, αποτέλεσμα των θεμάτων και των τεχνικών που επιλέγει ο ίδιος.
Αποδέκτης είναι ο κόσμος.
Όποιος θέλει επιλέγει κάποια από τα νομίσματά μας για να τα συλλέξει ή να τα ανταλλάξει με προϊόντα ή υπηρεσίες από τους χορηγούς μας.
Λύσεις υπάρχουν και κάποιες ήδη διατυπώθηκαν στα έργα που είδαμε στην πρώτη έκθεση της Art Bank…
Τι είναι λοιπόν η Art Bank;
Κυρίως πρόκειται για ένα διαδραστικό έργο Τέχνης μεγάλης εμβέλειας όπου δημιουργείται χρήμα από εικαστικούς καλλιτέχνες και διακινείται μέσω των υποστηρικτών της ιδέας.
Η συνέχεια του χρόνου… στην επόμενη Φάση!
...........................
sokratispapageorgiou.blogspot
Η ΣΙΩΠΗ ΚΑΙ ΤΟ ΧΡΗΜΑ του Σωκράτη Παπαγεωργίου
Αποσπάσματα από ένα διαρκές ημερολόγιο, για τη συζήτηση στο πλαίσιο της έκθεσης:
Τράπεζα Τέχνης - Art Bank (Δεκέμβριος 2010)
1. Αυτή η σιωπή η αβάστακτη. Παρατεταμένη, υπόκωφη, παρηκμασμένη απ’ το χώνεμα το πολύ και τις γονυκλισίες, μέγιστη για τα περασμένα, αυτή η σιωπή της συγκατάβασης, που έθρεφε, που διέλυε για χρόνια τον νου, και που τώρα βαραίνει. Να μιλάει κανείς, όχι να πνίγεται.
“Όποιος δεν ακούει, δε βλέπει και δε μιλάει, ζει εκατό χρόνια”, λέει μια σικελική παροιμία, θυμίζοντας την omerta, τον νόμο της σιωπής που η παραβίασή του σημαίνει θάνατο. Η χρόνια αυτή σιωπή δεν μπορεί παρά να δηλώνει ουδετερότητα, φόβο, συνενοχή, παθητικότητα, αδιαφορία.
Ακόμη και όταν κάποιος δοκιμάζει να σπάσει αυτή τη σιωπή βρίσκοντας δύναμη και κουράγιο να μιλήσει, ακόμη και τότε, η φωνή του κινδυνεύει να χαθεί, μέσα στο ανούσιο και το ευτελές της εποχής, τον θόρυβο και τον κατακλυσμό της πληροφορίας.
Υπάρχει ευτυχώς και μια άλλη σιωπή. Έρχεται κάποτε ευεργετική, όταν το επιτρέψουν οι συνθήκες. Η σιωπή της περίσκεψης, της αυτάρκειας, της ηρεμίας. Εκείνη που συνήθως κυοφορεί το καινούργιο, η σιωπή πριν τη δημιουργία.
2. Αξίζεις σήμερα, εάν κατέχεις ή εάν κερδίζεις χρήματα, και δεν κερδίζεις επειδή αξίζεις. Το χρήμα από μέσο έγινε σκοπός, κυρίαρχη πρώτη αξία. Έτσι αναπόφευκτα το κέρδος, το “κερδίστε για να καταναλώνετε”, έγινε το ιδεώδες στον κοινωνικό βίο. Εξ αιτίας της προτεραιότητας που δώσαμε στο χρήμα, η πολιτική με την τρέχουσα έννοια, ακολουθεί τυφλά τις επιταγές της οικονομίας, ή μάλλον, η οικονομία έχει υποκαταστήσει την πολιτική σε κάθε επίπεδο. Πρόκειται για την απόλυτη κυριαρχία της οικονομίας.
3. Στο ντοκιμαντέρ: “Το xρήμα ως χρέος” [1], αποκαλύπτεται η παραπλανητική λειτουργία των τραπεζών, αφού παρέχοντας εγγυήσεις κι εμπιστοσύνη, δανείζουν στην πραγματικότητα ανύπαρκτο χρήμα, για να εισπράξουν όμως απ’ τους πελάτες τους πραγματικό χρήμα που αντιστοιχεί σε προϊόντα αγαθά και υπηρεσίες. Αυτή η παράξενη εμπλοκή του εικονικού και του πραγματικού χρήματος, δημιουργεί συνθήκες για αποτελεσματικότερη συσσώρευση κεφαλαίου. Αν κυκλοφορούσε στην αγορά πραγματικό χρήμα, θα πραγματοποιούνταν το ένα δέκατο των οικονομικών συναλλαγών, και οι τιμές θα ήταν κάτι σαν την "φυσική τιμή",όπως έλεγε ο Άνταμ Σμιθ, και που καθορίζεται από την προσφορά και τη ζήτηση.
Το παράδειγμα έχει ως εξής: Κάποιος καταθέτει 1000 αποθεματικό κεφάλαιο και συστήνει μια τράπεζα. Δανείζει στον Α το μεγαλύτερο ποσό που επιτρέπεται δηλαδή 9000, ο οποίος παίρνοντας την επιταγή, πηγαίνει και αγοράζει το 4χ4 αμάξι των ονείρων του, δίνοντας την επιταγή στον έμπορο αυτοκινήτων Β. Εκείνος με τη σειρά του πηγαίνει σε μια άλλη τράπεζα, και εξαργυρώνει ή καταθέτει στο λογαριασμό του την αξία της επιταγής, δίνοντας το δικαίωμα στην δεύτερη αυτή τράπεζα, που στην πραγματικότητα ως εγγύηση αξιοπιστίας έχει τα 1000 της πρώτης τράπεζας, να δανείσει κάποιον άλλο πελάτη της Γ αυτή τη φορά 81000, τα οποία όμως αργά ή γρήγορα θα τα εισπράξει ως πραγματικό χρήμα και μάλιστα έντοκο με τον έναν ή άλλο τρόπο απ’ τον συγκεκριμένο πελάτη.
4. Το χρήμα ξεκίνησε ως μέσο συναλλαγής, αγοραπωλησίας προϊόντων ή υπηρεσιών. Στην αρχή ήταν μικρή ράβδος από μέταλλο ευγενές, μικρός πολύτιμος λίθος και η ανταλλαγή κάτι εσήμαινε. Ως σύμβολο παρέπεμπε σε είδος, εμπόρευμα ή εργασία. Στη συνέχεια έγινε κέρμα, που με την πάροδο του χρόνου όλο μίκραινε και αλάφραινε. Αντίθετα, η αξία του μεγάλωνε, όπως ανάλογα μεγάλωνε και η απομάκρυνση των σημασιών του συμβόλου από ό,τι αρχικά αντιπροσώπευε. Το χρήμα δεν άργησε να αποδείξει την πλαστικότητά του, να γίνει χαρτονόμισμα, επιταγή, κάρτα αναλήψεων ή πιστωτική, να γίνει μετοχή, ομόλογο, παράγωγο, και ν’ αλλάζει χέρια με την ταχύτητα του δευτερολέπτου στις οθόνες του παγκόσμιου χρηματιστηρίου. “Παράγωγο” σημαίνει “περιουσιακό στοιχείο”, η αξία του οποίου συνδέεται με άλλα “περιουσιακά στοιχεία”, και αυτά με άλλα και ούτω καθ’ εξής· το σύγχρονο χρήμα στην πιο εκλεπτυσμένη του μορφή, δεν αντιπροσωπεύει στην πραγματικότητα τίποτε, εξαντλήθηκε μέσα στις διαδοχικές του μεταφορές, έγινε αέρας εικονικός, δικτυακά μεταφερόμενος. Παλαιότερα σήμαινε ακριβή αποθέματα σε χρυσό ή εργάσιμο χρόνο, σήμερα κάτι αόριστο και αφηρημένο. Υπάρχει όμως πάντοτε στο βάθος η παραπομπή, η αντιστοίχιση του συμβόλου δεν έχει εκλείψει. Κάπου εκεί, σε κάποια τελευταία αναγωγή, είναι πιθανό να συναντήσουμε κάποιον που εξ αιτίας δυσκολιών αποπληρωμής ενός δανείου σε τράπεζα έχασε το σπίτι του, μια επιχείρηση που έκλεισε, έναν μεγάλο οργανισμό που έχασε την περιουσία του ή γιατί όχι, ένα ολόκληρο κράτος που εξ αιτίας των οφειλών του αναγκάζεται να επαιτεί και να ξεπουλιέται. Αν εξαιρέσουμε τον πόλεμο, ο ήπιος τρόπος για να κατακτήσεις έναν λαό και να υποδουλώσεις ένα έθνος, μη το ξεχνάμε, είναι το οικονομικό χρέος.
5. Το χρήμα δημιουργεί εσωτερικό δεσμό μεταξύ των ανθρώπων αποφέροντας κοινωνική εξουσία και εμπιστοσύνη. Κοινωνική εξουσία, αφού ο κάτοχός του, είναι σε θέση να ελέγχει περισσότερα προϊόντα και εμπορεύματα, ή και την ίδια την εργατική δύναμη, και να επιβάλει σε άλλους τη θέλησή του, καταβάλλοντας ή κατακρατώντας χρήματα. Η εμπιστοσύνη κάνει το χρήμα κοινωνικό. Έχουμε εμπιστοσύνη πως τα χρήματα μετατρέπονται μόλις το αποφασίσουμε σε αγαθά και υπηρεσίες, αλλά έχουμε εμπιστοσύνη και στις τράπεζές μας, όσο κι αν αυτή κλονίζεται τελευταία.
6. “Ο χρόνος είναι χρήμα”, μεταφρασμένο δάνειο από την αγγλική, “time is money”. Ο χρόνος ως εμπορεύσιμο προϊόν, μπορείς να τον αγοράσεις ή να τον πουλήσεις και η υπηρεσία αυτή ανταλλάσσεται με χρήμα. Χάνοντας χρόνο χάνουμε χρήματα, επομένως ο χρόνος μας είναι πολύτιμος. Είναι πολύτιμος αφού μπορούμε να τον αξιοποιήσουμε κερδίζοντας χρήματα. Η αναστροφή αποσκοπεί στην απόλυτη μονομέρεια, το στερεότυπο λέγεται συνήθως ως γνωμικό απόφθεγμα, προϋποθέτοντας την αναγόρευση απ’ τις κοινωνίες μας του χρήματος ως πρώτιστου αγαθού, πιο πάνω ακόμη κι από την ελευθερία. Δεν είμαστε φαίνεται σε θέση να κατανοήσουμε τα αυτονόητα, το πόσο δηλαδή πολύτιμος είναι ο χρόνος μας, παρά μόνο μέσω κάποιου οικονομικού αντικρίσματος που μπορεί να παρέχει. Θα μπορούσε παρολαυτά κανείς να ισχυριστεί, πως ο χρόνος δεν είναι χρήμα και οικονομική συναλλαγή, ή έστω, πως ο χρόνος δεν είναι μόνο χρήμα αλλά και άλλα, πιο σημαντικά για τον άνθρωπο, όπως ελευθερία, ανθρώπινες σχέσεις, δημιουργία ή διασκέδαση.
7. Σχετικά με τις προσπάθειες για τη δημιουργία εναλλακτικών νομισμάτων, έχουν για μένα διερευνητικό περισσότερο χαρακτήρα, και κρίνονται σχετικά με το αν και κατά πόσο είναι ικανές να υποστηρίξουν και να προωθήσουν εναλλακτικά παραδείγματα κόντρα στην εμπορευματοποίηση της ζωής. Ας μην ξεχνάμε, συμβαίνουν μερικώς και εντός πάντοτε του ισχύοντος κοινωνικού-πολιτικού. Στην καλύτερη περίπτωση ένα εναλλακτικό νόμισμα υποκαθιστά, εάν και όταν υποκαθιστά, κάποιες δραστηριότητες, ο καινούργιος τρόπος συναλλαγής δεν ισχύει παρά μόνο για ορισμένα πράγματα, εξυπηρετώντας μικρές συνήθως ομάδες ανθρώπων. Όμως μπορεί να κρίνει κανένας κατά περίπτωση, αφού σε δύσκολες συνθήκες ο άνθρωπος αποδεικνύεται καμιά φορά εξαιρετικά ευρηματικός, αναζητώντας άλλου είδους σχέσεις, ακόμη και αν αυτές παραμένουν εμπορικές αλλά με μια άλλη έννοια, ή απλώς ανταλλακτικές. Η ανταλλαγή, η επαναχρησιμοποίηση, δεν είναι ούτε μιζέρια ούτε ένδειξη φτώχιας αλλά ανθρώπινη, περιβαλλοντική ανάγκη, σε κάποιες μάλιστα περιπτώσεις, μπορεί να γίνει αντίσταση δημιουργική, αρκεί να μην χρησιμοποιείται ως άλλοθι, ενοχικό καταπραϋντικό, επίδειξη ή μόδα. Μπορούμε να φανταστούμε τέτοιες προσπάθειες σε κοινότητες πιο αυτόνομες, πιο απομακρυσμένες από τον σύγχρονο τρόπο ζωής, είχαμε από το τέλος της δεκαετίας του 60 και εντεύθεν τέτοια παραδείγματα, κι ακόμη έχουμε. Σε κάποιες τέτοιες εναλλακτικές και ουτοπικές κοινότητες θα είχε ίσως νόημα να δούμε για παράδειγμα, πώς επανανοηματοδοτεί η ίδια η κοινότητα το σύμβολο-χρήμα, ή ακόμη, πώς παύει να το χρησιμοποιεί εάν και εφόσον δεν της χρειάζεται. Βέβαια, η αντικατάσταση του χρήματος με κάτι ριζικά διαφορετικό δείχνει για τις κοινωνίες του σήμερα απλώς αδιανόητη. Για να ξεχάσει ξαφνικά το δολάριο ή το ευρώ η παγκόσμια κοινότητα, σημαίνει πως έχει ήδη γίνει διαφορετική, πιο αυτόνομη, δίνοντας σημασία στη ζωή καθαυτή και όχι στην κατανάλωση ή το κέρδος, στην ουσία και όχι στο περιτύλιγμα, όμως αυτό είναι θέμα μιας άλλης, μεγαλύτερης συζήτησης.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
................................
Enet ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
Τα χειλιά-ρικα της κρίσης του ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΥ
Τα νομίσματα είναι συνδεδεμένα με το οικονομικό φαινόμενο τόσο στο πραγματολογικό όσο και στο ψυχολογικό επίπεδο.
Η αξία τους είναι άυλη. Δεν την αντλούν από το ίδιο το υλικό τους αλλά από τη συμβατική υποχρέωση της κεντρικής τράπεζας που τα έκοψε να επιστρέψει το ισόποσο που αναγράφεται επάνω τους σε χρυσό ή σε συνάλλαγμα, άμα τη εμφανίσει τους. Πρόκειται δηλαδή για μία υποσχετική, μία ομολογία, ένα τραπεζογραμμάτιο.
Το νόμισμα πραγματολογικά διευκόλυνε τις οικονομικές συναλλαγές και επέφερε επανάσταση, καταργώντας τις ανταλλακτικές οικονομίες. Ψυχολογικά εξέθρεψε ένα όνειρο και έναν εφιάλτη. Θα λέγαμε τις δύο όψεις του αυτού νομίσματος.
Το όνειρο της φιλαργυρίας, όπου η εύκολη φύλαξη και συγκέντρωση των νομισμάτων έδωσε νέα διάσταση στο νόημα και την πράξη της αποθησαύρισης. Ο,τι ήταν όνειρο για τους φιλοχρήματους, για πολλούς κοινωνικούς επαναστάτες αποτέλεσε τον εφιάλτη της οικονομικής ανισότητας, των ταξικών διακρίσεων και του καταναλωτισμού.
Τώρα, μάλιστα, με την οικονομική κρίση που από τους περισσότερους ειδικούς αποδίδεται σε χρηματοοικονομικές ακροβασίες και απάτες, η μονεταριστική βάση της παγκόσμιας οικονομίας υφίσταται από πολλούς ανήλεη κριτική. Η αταβιστική ανάμνηση της ανταλλακτικής κοινωνίας επανέρχεται παρηγορητική και γεμάτη υποσχέσεις. Τότε που τα αγαθά κυκλοφορούσαν με την απτή, φυσική τους αξία, χωρίς την αντιστοίχησή τους με τον άυλο μεσολαβητή, το χρήμα.
Σε αυτό το κλίμα γίναμε αίφνης κοινωνοί της ίδρυσης μίας Τράπεζας Τέχνης (Artbank) από ομάδα καλλιτεχνών, που φιλοτεχνεί ζωγραφιστά χαρτονομίσματα και θα τα εκθέτει ώς τις 3 Δεκεμβρίου, στο κτίριο της ΕΠΑΣΚΤ,Θόλου και Πανός 19Α, στην Πλάκα. Οι καλλιτέχνες δεν ζωγραφίζουν επάνω στα ευρώ αλλά «εκδίδουν» το δικό τους χρήμα, έργα ζωγραφικής, που τιμώνται όσο τα ίδια πραγματικά αξίζουν. Η υπόσχεση και η ομολογία ενυπάρχουν στο ίδιο το υλικό τους. Δεν χρειάζεται να τα πας στην τράπεζα για να λάβεις το αντίτιμό τους, ούτε στα μαγαζιά για να ψωνίσεις. Εχεις ήδη ψωνίσει και το μόνο που σου μένει είναι να τα πάρεις σπίτι σου να τα θαυμάζεις. Η τρίτη και καλύτερη όψη του αυτού νομίσματος. Φοβερή ιδέα που την πάμε με χείλια.
