Η τέχνη του δρόμου, ο δρόμος της τέχνης, η τέχνη
στον δρόμο. Μη φοβάσαι την τέχνη!
Μάνος Στεφανίδης
Ιστορικός και Κριτικός Τέχνης
Σήμερα, η εικόνα, η εξεικόνιση αντιμετωπίζουν κρίση λόγω
υπερπληθωρισμού της ζήτησης και της προσφοράς οπτικού υλικού, υπερκορεσμού της
αγοράς και αποπροσανατολισμού του μεγάλου κοινού.
Όπως ακριβώς συμβαίνει και με τις οικονομίες. Εθνικές και
υπερεθνικές. Ο κορεσμός του
ζωγραφικού μέσου, του φορητού πίνακα, το νεοπλουτίστικο lifestyle που έχει κατακλύσει τις καλλιτεχνικές
αγορές και η σχεδόν μεταφυσική κρίση του εξεικονίζειν (έχω αλλού επιχειρήσει να
εξηγήσω αυτό το φαινόμενο το οποίο κυρίως σχετίζεται με την αρχική, θρησκευτική
λειτουργία της ζωγραφικής) έχουν κυριολκεκτικά στομώσει την τέχνη των εικόνων,
την οπτική επικοινωνία. Συμπαρασύροντας μαζί μουσεία, γκαλερί, μπιενάλε,
σχολές καλών τεχνών και λογής θεσμούς υποστηρικτικούς της “επίσημης” τέχνης.
Έχω συχνά υποστηρίξει πως η τέχνη των δρόμων, το γκράφιτι παρά το “επιθετικό” ή
“παράνομο” χαρακτήρα τους, είναι μια ανακουφιστική διέξοδος από την ανωτέρω
κρίση. Όχι μόνο γιατί αξιοποιεί
τεράστιες, ανεκμετάλλευτες επιφάνειες του υποβαθμισμένου αστικού τοπίου, όχι
μόνο γιατί διευρύνει και επαναστατικοποιεί την έννοια του δημόσιου χώρου, αλλά
επειδή μεταφέρει τη ζωγραφική από τα πνιγηρά σαλόνια στο κέντρο -ακόμη και το
γκετοποιημένο- της ζωής των σύγχρονων πόλεων αντιστρέφοντας την μέχρι τώρα
παραδοσιακή πορεία: δηλαδή να μην πηγαίνει το κοινό στην τέχνη αλλά η τέχνη να
ψάχνει και να βρίσκει το κοινό της. Κυριολεκτικά στο δρόμο!
Βλέπω συχνά πιτσιρικάδες, τους έφηβους των Λυκείων, να
χαζεύουν θαυμαστικά τα γκράφιτι στα Εξάρχεια, στη Πειραιώς ή στο Γκάζι,
φιλοδοξώντας κι αυτοί κάποτε να κάνουν το ίδιο μ' ένα σπρέι κι ένα στένσιλ.
Ίσως αρχικά με “ταγκιές”, δηλαδή μ' αυτές τις ιδιόρρυθμες “υπογραφές” που είναι
σαν να λένε “είμαι και γω εδώ! Όσο κι αν θέλετε να με περιθωριοποιήσετε και να
με διαγράψετε. Υπάρχω!”. Κι ίσως αργότερα να περάσουν σε πιο σύνθετες μορφές
έκφρασης.
Αντί να προκαλούν τον μικροαστισμό των νοικοκυραίων να
κατεδαφίζουν την αισθητική τους, συννενοούμενοι πρώτα μαζί τους. Η διαλεκτική
της δημοκρατίας!-----------------------------
“ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ”, το BRAND.
Νίκος Δαχρής
Επικοινωνιολόγος, Γραφίστας
Ένα ληθαργικό πλήθος περιμένει τις φίρμες που πληρώνουν για τις πλατφόρμες του ίντερνετ, να εμφανιστούν στην τροφοδοσία του να
του φωνάξουν “ξύπνα”,
“πάρε κάποιο ρίσκο”, “κάνε κάτι, επιτέλους”, “γίνε κάτι περισσότερο από απλός
θεατής”, “πάτα ένα ‘like’”,
“δείξε μας ποιος είσαι, τι θέλεις, τι σου αρέσει, να σου το φέρουμε εμείς στην
πόρτα σου”, “έλα στο μέλλον!”
Και ξυπνάει ο
“ανεξάρτητος”, κοινοποιεί τα μηνύματα των άλλων που του αρέσουν, που αρέσουν
και στους φίλους του και του κάνουν “like”, τα κάνει δικά του χτίζοντας το κολάζ του διαδικτυακού προφίλ του, και
ξαναπέφτει στο λήθαργο του πλήθους.
Ο ανεξάρτητος είναι ανεξάρτητος από τα περιγράμματα. Αποδέχεται,
όμως, - πρέπει να αποδέχεται - σαν ζωγράφος το ευρύτερο τελάρο και σαν επιχειρηματίας την ευρύτερη αγορά.
“Δεν γίνεται αν
κρύβεσαι από το διάλογο. Πρέπει να χτίζεις εσύ τις ιδέες που είτε δημιουργούν
είτε εκμεταλεύονται τον πολιτισμικό διάλογο που συμβαίνει στο παρόν.” - James Townsend, 2015
Οι σημερινές διαφημίσεις μας παροτρύνουν να συνηγορούμε με το πνεύμα της ανεξαρτησίας, της αντίφασης και
της προσωπικής βούλησης ενάντια στην ένταξη ή την υποταγή σε οποιοδήποτε
καταβλητικό καθεστώς.
Αυτός, ο “Rock’n’Roll”, “viral” τρόπος διοχέτευσης μηνυμάτων στην αγορά,
όπου το “ανεξάρτητο” κοινό γίνεται το ίδιο μέσον διαφήμισης και προπαγάνδας,
λέγεται, εδώ και μερικά χρόνια, Disruptive Branding.
Και οι επιχειρηματίες και οι καλλιτέχνες επενδύουν τη ζωή τους στα νέα
κανάλια. Η Διαφήμιση δεν είναι πια ο εχθρός του πολιτισμού. Είναι ο μόνος του
φίλος.-------------------------
Για ένα Μουσείο του Μέλλοντος
Τζίμης Ευθυμίου
Εικαστικός,
Εκπαιδευτικός
Σύμφωνα με τον
χρησμό των Καταστασιακών, «οι τέχνες του μέλλοντος θάναι αναστατώσεις
καταστάσεων ή τίποτα». Χρειαζόμαστε λοιπόν ένα Μουσείο για τις τέχνες του
μέλλοντος.. Ή άλλως ειπείν για τη μνήμη του μέλλοντος.
Οι τέχνες, είναι εξ ορισμού αναστατώσεις καταστάσεων, όπως ο έρωτας.. Αν δεν
είναι, δεν υπάρχει καμμιά άλλη ελπίδα για τους μηχανισμούς της εξέλιξης, του
πνεύματος, του ανθρωπισμού, της μνήμης και άλλων καλολογικών στοιχείων. Η τέχνη
υπάρχει εξ ορισμού για να προσβάλει τους ρόλους, τις βεβαιότητες/ ανασφάλειες,
τα εσκαμμένα, τα συμφέροντα, τις σχέσεις εξουσίας. Αλλιώς επειγόντως θα
χρειαστούμε πολλά μουσεία του τίποτα. Εκτός κι αν έχουμε ήδη.
Ο Ορίζοντας γεγονότων με τέτοιες σκέψεις δημιουργήθηκε πριν
από 11 χρόνια. Ξεκινώντας από την
εγκατελειμένη επαρχία και μη έχοντας στην ουσία φύγει ποτέ από κει, αν και
λειτουργεί με δικό του χώρο, εντός πρωτευούσης, εντός/ εκτός του χώρου-της
σκηνής. Αντίπαλός του εξ αρχής ήταν η σύγχρονη «μοναξιά» και οι συνθήκες που
την παράγουν.
Προκειμένου να περικυκλώσουμε τον εαυτό μας χρειάστηκε
πολλές φορές να περικυκλώσουμε τον κόσμο. Όντας σ’ αυτή την ηλικία, έχει ακόμα την ανάγκη του παιχνιδιού, της αγάπης
και της προστασίας σας.
Ωριμάζοντας, φιλοδοξεί να παράγει αυτό το Μουσείο. Διάσπαρτο, απρόβλεπτο
και αρκούντως προσωπικό όπως οφείλει να είναι. Και εντός του να βρεί έδαφος η
επινόηση του εαυτού, η μνήμη που αξίζει να μείνει, το νέο λεξιλόγιο που θα
ενώνει τα νοήματα με την ουσία.--------------------
Ερευνώντας και καταγράφοντας τις φωτογραφικές λέσχες, ομάδες και φωτοδιαδικτιακές κοινότητες και τις
προσπάθειες συντονισμού τους
Μανώλης Κασιμάτης
Φωτογράφος-Ερευνητής, Πολιτιστική Εταιρία
«Φωτογραφίζοντας»
και
